Funkcja wykonawcza odnosi się do umiejętności, które pomagają nam skupić się, planować, ustalać priorytety, pracować nad celami, samoregulować zachowania i emocje , dostosowywać się do nowych i nieoczekiwanych sytuacji, a ostatecznie angażować się w abstrakcyjne myślenie i planowanie. Podobnie jak główny dyrygent w przypadku orkiestry, funkcje wykonawcze nadzorują i koordynują wiele zadań poznawczych, behawioralnych i emocjonalnych.
Funkcje wykonawcze w dzieciństwie są domyślnie trudne. Dzieje się tak dlatego, że chociaż nasze umiejętności w zakresie funkcji wykonawczych zaczynają się rozwijać w pierwszym roku życia, nie są one w pełni rozwinięte aż do wczesnej dorosłości.
Funkcja wykonawcza u dzieci
Podobnie jak w przypadku innych etapów rozwoju, istnieje pewna normalna zmienność w czasie, w którym dzieci osiągają kamienie milowe funkcji wykonawczych. Ale niektóre dzieci doświadczają większych niż zwykle wyzwań lub opóźnień związanych z ich umiejętnościami wykonawczymi.
U niektórych dzieci problemy z funkcjami wykonawczymi prezentują się jako problemy z kontrolą impulsów, napady złości i trudności w samodzielnym – regulowanie emocji. Dla innych bardziej widoczne są wyzwania związane z organizacją szkoły, zarządzaniem czasem i zapamiętywaniem instrukcji. Nastolatkom, które borykają się z funkcjami wykonawczymi, często bardzo trudno jest dojść do samodzielności i zaplanować przyszłość.
Wbrew temu, co myślimy, funkcjonowanie wykonawcze nie odnosi się do jednej zdolności, a umiejętności funkcjonowania wykonawczego nie rozwijają się liniowo. Do głównych elementów funkcji wykonawczych należy kontrola hamująca (zdolność do kontrolowania impulsów); pamięć robocza (rodzaj pamięci krótkotrwałej, która obejmuje tymczasowe przechowywanie informacji i manipulowanie nimi); oraz elastyczność poznawcza lub zmienność (umiejętność przełączania się między myśleniem na różne tematy). Każda z tych umiejętności rozwija się w różnym tempie, z oknami wzrostu i możliwościami interwencji.
Czynniki środowiskowe, w tym stres we wczesnym dzieciństwie, struktura rodziny i możliwości edukacyjne. Na szczęście oznacza to, że te umiejętności są niezwykle plastyczne i można je ulepszyć. Interwencje oparte na dowodach zostały dokładnie zbadane i wykazały, że funkcje wykonawcze dzieci można wzmocnić dzięki zorganizowanym programom edukacyjnym, neuropsychologicznym i społeczno-emocjonalnym.
Obiecujące interwencje: trening poznawczy, neurofeedback i aktywność fizyczna
W ostatnich latach liczba interwencji ukierunkowanych na funkcje wykonawcze u dzieci gwałtownie wzrosła. Istnieją dowody na pewne korzyści, które mogą się różnić w zależności od cech poznawczych dziecka (takich jak język, pamięć lub funkcjonowanie intelektualne), funkcjonowania rodziny oraz podstawowych warunków medycznych lub psychologicznych.
Być może najbardziej znane interwencje to te wykorzystujące programy komputerowe, takie jak trening poznawczy Cogmed lub neurofeedback, taki jak Mightier. Te przyjazne dzieciom interwencje obejmują stosunkowo intensywne szkolenie (na przykład kilka sesji w tygodniu przez pięć do 15 tygodni) określonych funkcji wykonawczych, takich jak pamięć robocza czy kontrola impulsów. Istnieją spójne dane potwierdzające wykorzystanie tych interwencji. Jednak krytycy kwestionują, czy te ulepszenia uogólniają, aby wspierać lepsze funkcje wykonawcze w życiu codziennym.
Istnieją mocne dowody na to, że niektóre programy szkolne poprawiają funkcje wykonawcze u małych dzieci, szczególnie tych, które używają narzędzi umysłu podejście. To podejście edukacyjne koncentruje się na nauczaniu umiejętności samoregulacji i umiejętności społeczno-emocjonalnych poprzez dramatyczną zabawę i wspólne uczenie się. W tych klasach dzieci uczą się takich umiejętności, jak zmienianie się, aktywne słuchanie i rozwijanie kreatywnych sposobów rozwiązywania problemów.
Interwencje obejmujące aktywność fizyczną (takie jak ćwiczenia aerobowe lub praktyka jogi), np. a także zorganizowane zajęcia sportowe (takie jak piłka nożna lub koszykówka) i sztuki walki sprzyjają rozwojowi umiejętności wykonawczych, ponieważ wymagają od dzieci przestrzegania zasad i strategii, elastycznego dostosowywania się do działań innych oraz monitorowania własnych wyników i zachowań. Aktywność fizyczna ma również kluczowe znaczenie dla przepływu krwi (a tym samym tlenu) do mózgu i dobrego samopoczucia emocjonalnego, które z kolei są niezbędne dla rozwoju funkcji wykonawczych u dzieci.
Obiecująca interwencja: uważność
Kiedy dowiadujemy się więcej o tym, co poprawia funkcje wykonawcze, zdajemy sobie również sprawę, że stres jest jedną z rzeczy, która „zamraża” zdolność dzieci do właściwego stosowania funkcji wykonawczych. Przewlekły stres i niepokój, często z powodu problemów rodzinnych, szkolnych lub zdrowotnych, są jednym z największych czynników ryzyka zaburzeń funkcji wykonawczych w ciągu całego życia, szczególnie u dzieci, u których funkcje wykonawcze, które pomagają nam radzić sobie ze stresem, jeszcze nie dojrzały .
Trening uważności wydaje się idealnym kandydatem do jednoczesnego radzenia sobie z redukcją stresu i poprawą funkcji wykonawczych. Trening uważności obejmuje praktykę skupiania uwagi na chwili obecnej, na tym, co robimy i co czujemy, bez oceniania. Interwencje uważności są coraz częściej dostosowywane do dzieci w każdym wieku poprzez proste ćwiczenia oddechowe, skanowanie ciała, wdzięczność i życzliwość wobec siebie i innych. Pojawiające się dane są obiecujące i pokazują, że dzieci, które uczestniczą w programach uważności, wykazują mniej lęku, większą koncentrację i umiejętności pamięci oraz lepiej radzą sobie z trudnymi emocjami.
Z pewnością nie ma jednej uniwersalnej interwencji w celu poprawy funkcji wykonawczych u dzieci. Zwykle rozwijające się dzieci i dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi, takimi jak ADHD, zaburzenia ze spektrum autyzmu lub trudności w uczeniu się, mogą bardzo różnie reagować na każdą z tych interwencji. Nie wszystkie z nich mogą być wykonalne lub nawet odpowiednie dla niektórych dzieci i rodzin.
Najlepsze podejście to takie, które uwzględnia mocne i słabe strony każdego dziecka, a także indywidualne potrzeby i funkcjonowanie każdej rodziny. Na przykład, oferowanie zbyt intensywnego, skomputeryzowanego szkolenia już niespokojnemu i zestresowanemu dziecku może nie być najwłaściwszą opcją, ponieważ skróciłoby to czas, jaki może mieć ono na relaks, ćwiczenia i potencjalnie ćwiczenie odporności emocjonalnej. )
Wreszcie, niezależnie od interwencji, relacje rodzic-dziecko są kluczowe. To ciągłe wsparcie rodziców i rodziny, wspólne doświadczenia i czas spędzony razem, ciesząc się codziennymi czynnościami, takimi jak czytanie książek, gotowanie lub taniec, pomagają dzieciom w zdobywaniu umiejętności samoregulacji. Są to niewątpliwie najskuteczniejsze i najtrwalsze podstawy funkcji wykonawczej.
Referencje
Umiejętności funkcji wykonawczych
Pokazane interwencje wspomagające rozwój funkcji wykonawczych u dzieci w wieku od 4 do 12 lat. Nauka , sierpień 19, 2011.
Randomizowana kontrolowana próba interwencji pamięci roboczej w wrodzonych wadach serca. The Journal of Pediatrics , grudzień 2020.
Trening poznawczy / neurofeedback
Trening adaptacyjny prowadzi do trwałego wzmocnienie słabej pamięci roboczej u dzieci. Developmental Science , lipiec 2009.
Skomputeryzowane treningi pamięci roboczej u dzieci z ADHD – randomizowane, kontrolowane badanie. Journal of American Academy of Child and Adolescent Psychiatry , luty 2005.
Poprawa wyników neurorozwojowych u dzieci z wrodzonymi wadami serca: protokół randomizowanej, kontrolowanej próby treningu pamięci operacyjnej. BMJ Open , luty 19, 2019.
„Kontrola wściekłości”: gra budująca siłę emocjonalną. Dziennik gier dla zdrowia , luty 2013.
Mindfulness
Program oparty na uważności osadzony w Istniejący program nauczania poprawia funkcjonowanie i zachowanie kierownicze u małych dzieci: próba kontrolowana przez listę oczekujących. Frontiers in Psychology , wrzesień 10, 2019.
Powiązanie uważności i funkcji wykonawczych u dzieci. Kliniczna psychologia dziecięca i psychiatria , kwiecień 2020.
